ปัญหาเขตแดนทางทะเล ไทย – กัมพูชา
ปัญหาเขตทับซ้อนทางทะเล เกิดขึ้นจากพื้นฐานของกฎหมายระหว่างประเทศ และการประกาศเขตไหล่ทวีปทางทะเลของแต่ละประเทศชายฝั่ง ในทางกฎหมายนั้น เป็นไปตามอนุสัญญาเจนีวา ค.ศ. 1958 และอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 โดยที่กฎหมายให้สิทธิรัฐชายฝั่งในการประกาศเขตไหล่ทวีปจากขอบนอกของทะเลอาณาเขตไปจนถึงแนวน้ำลึก 200 เมตร ซึ่งอ่าวไทยมีความลึกที่สุดประมาณ 82 เมตรและไม่กว้างนัก จุดที่กว้างที่สุดคือ 206 ไมล์ทะเล ดังนั้นประเทศเพื่อนบ้านของไทยที่อยู่ชายฝั่งไม่ว่าจะเป็นกัมพูชา เวียดนาม และ มาเลเซีย เมื่อมีการประกาศเขตไหล่ทวีปออกมา ก็ย่อมทำให้เขตที่ประกาศนั้นทับซ้อนกัน
พื้นที่ทางทะเลที่ไทยอ้างสิทธิ์
ประเทศไทยได้ประกาศทะเลอาณาเขต 12 ไมล์ทะเล เมื่อปี พ.ศ. 2509 และประกาศเขตไหล่ทวีปเมื่อปี พ.ศ. 2516 โดยยึดเอาหลักเขตแดนทางบกระหว่างไทยและกัมพูชา หลักสุดท้ายคือหลัก 73 ที่ตั้งอยู่ที่แหลมสารพัดพิษ จังหวัดตราด ลากเป็นเส้นตรงจาก ละติจูดที่ 11 องศา 39 ลิปดาเหนือ ตัดกับ ลองติจูด 102 องศา 55 ลิปดาตะวันออก ไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ไปยังจุดที่เส้น ละติจูดที่ 9 องศา 48 ลิปดา 5 ฟิลิปดาเหนือ ตัดกับเส้น ลองติจูด 101องศา 46 ลิปดา 5 ฟิลิปดา ตะวันออก พิจารณาตามภูมิประเทศจริงคือ ลากจากหลักเขตสุดท้าย เฉียงตรงลงไประหว่างเกาะกูดกับเกาะกงเรื่อยไปจนถึงกลางอ่าวไทยวกลงใต้ ไปชนกับที่สิ้นสุดเขตแดนทางบกไทย – มาเลเซีย และนอกจากนี้ในปี 2524 ประเทศไทยประกาศเขตเศรษฐกิจจำเพาะ 200 ไมล์ทะเล โดยวัดจากเส้นฐานของทะเลอาณาเขต ดังแสดงตามเส้นสีแดงในรูป
(ภาพจาก : thaiseafarer.com)
พื้นที่ทางทะเลที่กัมพูชาอ้างสิทธิ์
สำหรับกัมพูชา ประกาศเขตไหล่ทวีปก่อนประเทศไทย คือประกาศในปี พ.ศ. 2515 ด้วยเริ่มลากจากหลักเขตทางบกหลักที่ 73 แต่เส้นของกัมพูชานั้นลากเป็นเส้นตรงไปทางตะวันตก ผ่านกึ่งกลาง แล้วหักเข้าฝั่งบริเวณชายแดนเวียดนามกัมพูชา ดังแสดงตามเส้นประสีน้ำเงิน
ประเด็นข้อพิพาท
- พื้นที่ทับซ้อนในอ่าวไทย ไทยและกัมพูชามีการอ้างสิทธิ์ในพื้นที่ทะเลที่ทับซ้อนกัน โดยเฉพาะบริเวณที่คาดว่ามีแหล่งน้ำมันและก๊าซธรรมชาติใต้ทะเล
- เส้นเขตแดนทางทะเล ทั้งสองประเทศยังไม่ได้ตกลงกันอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับเส้นแบ่งเขตแดนทางทะเลตามหลักของกฎหมายทะเลระหว่างประเทศ (UNCLOS)
- การสำรวจและพัฒนาแหล่งพลังงาน มีความพยายามร่วมกันในอดีตที่จะจัดตั้ง “เขตพัฒนาร่วม” (Joint Development Area - JDA) แต่ยังไม่มีความคืบหน้าอย่างเป็นรูปธรรม
กฎหมายและกรอบการเจรจา
- ไทยและกัมพูชาเป็นภาคีของ อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล (UNCLOS) ซึ่งกำหนดหลักการเกี่ยวกับเขตเศรษฐกิจจำเพาะ (EEZ) และไหล่ทวีป
- การเจรจาแบ่งเขตแดนทางทะเลต้องอาศัยหลักการ “เส้นกลาง” (median line) หรือ “เส้นแบ่งที่เท่าเทียม” ซึ่งเป็นที่ถกเถียงกันในทางปฏิบัติ
ผลกระทบและความสัมพันธ์
- ข้อพิพาทนี้ส่งผลต่อความร่วมมือด้านพลังงาน การประมง และความมั่นคงในภูมิภาค
- แม้จะมีความตึงเครียดในบางช่วง แต่ทั้งสองประเทศยังคงรักษาความสัมพันธ์ทางการทูตและมีการเจรจาอย่างต่อเนื่อง